Reinigen/Vegen van een schoorsteen(systeem)

De regels betreffende de reiniging van een schoorsteen of schoorsteensysteem kunnen wel eens verschillen afhankelijk van het type verbrandingstoestel, en zijn principe van warmteafgifte (directe of indirecte warmteoverdracht).

De eisen op het vlak van de controle op de reinheid, en indien nodig de reiniging of het vegen, van een schoorsteen(systeem) worden gespecifieerd in de verschillende regionale wetgevingen, nl. tijdens de periodieke controle of het periodiek onderhoud van de verwarmingsinstallatie.

Deze handeling levert u sowieso alleen maar voordelen op qua veiligheid, en correcte werking van de installatie.

Wat verstaat men onder het reinigen van een schoorsteen(systeem)? 

Wanneer u vloeibare (o.a. gasolie) of vaste brandstof (o.a. hout, pellets of steenkool), en in beperkte mate gasvormige brandstof, verbrandt in een verbrandingstoestel, kunnen er zich bij een onvolledige (niet-optimale) verbranding zettingen van roet (of teer) in de schoorsteen achterblijven, die tenslotte vuur kunnen vatten. 

Door de schoorsteen te reinigen of te vegen, worden ze verwijderd en wordt het risico op schoorsteenbrand quasi vermeden. 

De schoorsteen kan worden gereinigd/geveegd: 

  • van binnenuit (onderaan de schoorsteen) met een speciale metalen of nylonborstel die op een stok is bevestigd; 
  • van buitenaf (bovenaan de schoorsteen, via het dak) met een borstel, bevestigd aan een kabel waaraan een gewicht hangt. 

Door de borstel op en neer te bewegen, worden de afzettingen losgemaakt van de binnenwand van de schoorsteen of het afvoerkanaal. De schoorsteenveger verwijdert het afval en stofzuigt de onderkant van het afvoerkanaal. Hij maakt ook van de gelegenheid gebruik om te controleren of het kanaal niet verstopt is door een vogelnest of losgekomen bakstenen. 

Roet is gevaarlijk en giftig afval, zelfs een kankerverwekkende stof. 

Roet dat door de werkzaamheden van de schoorsteenveger of erkend vakman (technicus) uit het verbrandingstoestel en de bijbehorende schoorsteen wordt verwijderd, wordt beschouwd als een gevaarlijk bedrijfsafvalstof. Dit mag niet bij de woning achtergelaten worden, maar moet meegenomen worden om via een erkend en milieuverantwoord verwijderingstraject te worden afgevoerd en verwerkt. De verwijdering van dit afval maakt dus deel uit van de diensten waarvoor de gebruiker hem betaalt.  

Als de gebruiker zelf instaat voor de reiniging of het vegen van zijn (individueel) verbrandingstoestel en de bijbehorende schoorsteen dan wordt het roet niet beschouwd als een bedrijfsafvalstof. In dat geval is het een huishoudelijke afvalstof die hij zelf naar het gemeentelijk recyclagepark brengt. Hierbij controleert hij best vooraf of het recyclagepark roetafval accepteert. Is dat niet het geval, dan doet hij het in de zak met restafval. Roetafval hoort zeker niet thuis in de tuin of in de compostbak. 

Wees voorzichtig en zorg dat u zeker geen roet inademt. 

Wat zijn de wettelijke verplichtingen om een schoorsteen(systeem) te (laten) reinigen? 

Afhankelijk van het type verbrandingstoestel, en zijn principe van warmteafgifte (directe of indirecte warmteoverdracht) zijn er verschillen. 

A. Decentraal (lokaal, individueel) verbrandingstoestel 

Hieronder verstaan we een verbrandingstoestel dat zijn warmte afgeeft door directe overdracht, teneinde een bepaald niveau van warmtecomfort voor personen te bereiken en te handhaven binnen de gesloten ruimte (o.a. leefruimte, veranda, bureel) waarin het toestel zich bevindt. 

Voorbeelden zijn:  

  • kachel, werkend op gasolie, aardgas, propaan, hout of pellets (die niet aangesloten is op een centrale verwarmingsinstallatie); 
  • open of inbouwhaard; 
  • convector op gas. 

Voor dit soort verbrandingstoestellen is de reiniging van de schoorsteen niet verplicht. 

Tenzij in het Brussel Hoofdstedelijk Gewest waar men de schoorsteen van een individuele verwarmingssysteem werkend op vaste brandstof, 1 keer per jaar moet (laten) reinigen/vegen. 

Echter, een regelmatige reiniging is nuttig: het voorkomt schoorsteenbrand en defecten, het optimaliseert de verbranding en vermindert de stookkosten, en het zorgt ook voor minder milieuverontreiniging.  

Verwarmt u altijd met hout? Dan is het veiliger om 2 keer per jaar de schoorsteen te (laten) reinigen/vegen. 

Bent u huurder? Volgens de huurregelgeving(1) is de huurder verantwoordelijk voor alles wat met onderhoud te maken heeft, dus ook voor het laten reinigen van de schoorsteen. Als er gebreken aan de schoorsteen zijn of als er herstellingen nodig zijn, dan is de eigenaar verantwoordelijk. U kunt ook het best uw huurcontract of brandverzekeringspolis nakijken. Het zou kunnen dat daarin bepaalde verplichtingen staan over schoorsteenreiniging van individuele (decentrale) stooktoestellen. 

(1) Vlaams Gewest: www.wonenvlaanderen.be 
     Brussels Hoofdstedelijk Gewest: huisvesting.brussels 
     Waals Gewest: dgo4.spw.wallonie.be 

B. Centraal verbrandingstoestel 

Hieronder verstaan we een verbrandingstoestel dat zijn warmte afgeeft door indirecte overdracht. De door het verbrandingstoestel gegenereerde warmte wordt afgegeven aan een fluïdum (bijv. water, als warmtegeleidend medium) om via een gemeenschappelijk netwerk van leidingen verdeeld te worden over meerdere ruimten of gebouwen (centrale verwarmingsinstallatie), of wordt aangewend om warm water te produceren. 

We dienen hierbij een onderscheid te maken tussen en al dan niet ruimteafgesloten verbrandingstoestel.  

  • Een niet-ruimteafgesloten verbrandingstoestel of een verbrandingstoestel met open verbrandingskring (type B), ontneemt zijn verbrandingslucht uit de ruimte waarin deze zich bevindt (opstellingsruimte – stooklokaal); 
  • Een ruimteafgesloten verbrandingstoestel of een verbrandingstoestel met gesloten verbrandingskring (type C), is luchtdicht ten opzichte van de ruimte waarin deze zich bevindt (opstellingsruimte – stooklokaal) en ontneemt zijn verbrandingslucht rechtstreeks van buiten het gebouw. De kanalen voor de aanvoer van de verbrandingslucht, de afvoer van de verbrandingsproducten en het eindstuk vormen bij voorkeur een als één geheel gekeurd systeem met het verbrandingstoestel. 

De controle en reiniging van een schoorsteen(systeem) van een centraal verbrandingstoestel kan uitgevoerd worden door: 

  • een erkende technicus (BHG: EPB-verwarmingsketeltechnicus; WG: technicien agréé), die daarna ook het periodiek onderhoud of de periodieke controle van het centraal verbrandingstoestel voltooid; 
  • of door een schoorsteenveger. Een schoorsteenveger mag alleen de schoorsteen reinigen/vegen. Dat moet gebeuren vóór het periodiek onderhoud of de periodieke controle van het centraal verbrandingstoestel. De gebruiker ontvangt van de schoorsteenveger een reinigingsattest, dat hij moet voorleggen aan de erkende technicus die het periodiek onderhoud of de periodieke controle van het centraal verbrandingstoestel (de cv-ketel) doet. 

Ook al is het technisch mogelijk, een gebruiker mag binnen de verplichtingen van de wetgeving, zijn schoorsteen(systeem) van zijn centraal verbrandingstoestel niet zelf reinigen. In geval van brand moet hij bijvoorbeeld aan zijn verzekeringsmaatschappij of aan de eigenaar kunnen bewijzen dat de schoorsteen werd gereinigd of geveegd door een bevoegd professional. 

Na zijn interventie zal deze een attest en een factuur bezorgen. Ze vermelden de datum waarop de schoorsteen of het schoorsteensysteem werd gereinigd of geveegd, en de eventuele vastgestelde beschadigingen. Dit attest moet gedurende de wettelijke termijnen van een periodiek onderhoud of een periodieke controle bewaart worden. 

Bent u huurder? Volgens de huurregelgeving is de huurder verantwoordelijk voor alles wat met onderhoud te maken heeft, dus ook voor het laten reinigen/vegen van zijn schoorsteen(systeem). Als er gebreken aan een schoorsteen(systeem) zijn of als er grotere herstellingen nodig zijn, dan is de eigenaar verantwoordelijk. 

Na de schoorsteenreiniging krijgt u een reinigingsattest. Daarop staan onder andere: 

  • de uitvoerder; 
  • de beschrijving van het verbrandingstoestel; 
  • de verschillende onderdelen van de reiniging; 
  • de maatregelen om eventuele tekortkomingen weg te werken. 

 

De werking van de schoorsteen of het schoorsteensysteem en het type verbrandingstoestel bepalen de verplichting tot een regelmatige reiniging. 

1. Schoorsteen, werkend in ‘natuurlijke’ onderdruk (natuurlijke trek), waarop een niet-ruimteafgesloten verbrandingstoestel (type B) is aangesloten. 

Voor dergelijke opstellingen is de reiniging van de schoorsteen ten stelligste aan te raden. De veilige werking van de schoorsteen is hierbij volledig afhankelijk van enerzijds de correcte dimensionering van het afvoerkanaal en anderzijds zijn reinheid bij werking, zodat de benodigde ‘natuurlijke’ onderdruk (trek), die het kanaal te allen tijde moet genereren voor de optimale afvoer van verbrandingsproducten, gegarandeerd kan worden. 

In het Vlaams Gewest bent u als gebruiker verplicht om, tijdens het periodiek onderhoud de schoorsteen te laten reinigen, als er op de schoorsteen een centraal verbrandingstoestel is aangesloten, werkend op: 

  • vaste brandstof: hout, pellets, steenkool (het vermogen heeft geen belang) 
  • gasvormige of vloeibare brandstof met een nominaal vermogen vanaf 20 kilowatt (kW). Het nominaal vermogen staat op de identificatieplaat van uw verbrandingstoestel. Voor een centraal verbrandingstoestel met een nominaal vermogen van minder dan 20 kW is een periodiek onderhoud niet verplicht. Het wordt wel aangeraden. 

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bent u als gebruiker verplicht om, tijdens de periodieke EPB-controle de schoorsteen te laten controleren op reinheid en indien nodig te laten reinigen, als er op de schoorsteen een verwarmingsketel of waterverwarmingstoestel is aangesloten, werkend op gasvormige of vloeibare brandstof. 

2. Schoorsteen, werkend in overdruk, waarop een niet-ruimteafgesloten verbrandingstoestel (type B) is aangesloten. 

Voor dergelijke opstellingen is de controle van de schoorsteen ten stelligste aan te raden, maar de reiniging van de schoorsteen niet verplicht. De veilige werking van de schoorsteen is hierbij volledig afhankelijk van enerzijds de correcte dimensionering van het afvoerkanaal en anderzijds zijn reinheid bij werking, zodat de gegenereerde overdruk door het verbrandingstoestel in combinatie met de verbrandingsproducten, kan afgevoerd worden. 

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bent u als gebruiker verplicht om, tijdens de periodieke EPB-controle de schoorsteen te laten controleren op reinheid en indien nodig te laten reinigen, als er op de schoorsteen een verwarmingsketel of waterverwarmingstoestel is aangesloten, werkend op gasvormige of vloeibare brandstof. 

3. Schoorsteensysteem, werkend in overdruk, waarop een ruimteafgesloten verbrandingstoestel (type C) is aangesloten. 

Bij een verbrandingstoestel type C (o.a. verwarmingsketels met gedwongen afvoer van verbrandingsproducten, zoals de meeste condensatieketels) is voor dergelijke opstellingen de controle van het schoorsteensysteem ten stelligste aan te raden, maar de reiniging van de schoorsteen niet verplicht. 

Al spreekt het voor zich dat als er sprake is van sterke verontreiniging (roetaanslag), dat dit wel moet gebeuren. 

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bent u als gebruiker verplicht om, tijdens de periodieke EPB-controle de schoorsteen te laten controleren op reinheid en indien nodig te laten reinigen, als er op de schoorsteen een verwarmingsketel of waterverwarmingstoestel is aangesloten, werkend op gasvormige of vloeibare brandstof.